Dopuszczalność poświadczenia przez notariusza dziedziczenia w stosunku do spadku otwartego przed dniem 1 lipca 1984 r.

Opinia Polskiego Instytutu Notarialnego 

z dnia 04.11.2019 r.

dotycząca problemu dopuszczalności poświadczenia przez notariusza dziedziczenia w stosunku do spadku otwartego przed dniem 1 lipca 1984 r.

Normy prawne: art. 6 ust. 1 ustawy z 24.8.2007 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 181, poz. 1287), art. 95h Prnot., art. 95ha Prnot, art. 23 ustawy z 10.7.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311 ze zm.).

Literatura: D. Dończyk, Notarialne poświadczenie dziedziczenia. Komentarz, Warszawa 2011, P. Maziarz, Rejestr Spadkowy – cel i zasady funkcjonowania PS 2017, Nr 4, M. Pazdan, Notarialne poświadczenie dziedziczenia po zmianach z 2015 roku, Rejent 2016, Nr 5.

I. Rozstrzygnięcia wymaga możliwości sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia w odniesieniu do spadków otwartych przed dniem 1 lipca 1984 r. Argumentem wskazującym na taką możliwością jest zakres danych ujawnianych w rejestrze aktów poświadczenia dziedziczenia oraz w aktualnie funkcjonującym Rejestrze Spadkowym. Zgodnie bowiem z dodanym w 2016 r. art. 95 ha Prnot w Rejestrze Spadkowym ujawnia się obok imienia i nazwiska spadkodawcy, imion jego rodziców także numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), o ile jest znany, zaś gdy numer PESEL spadkodawcy nie jest znany lub spadkodawca go nie posiadał wpisaniu podlega data i miejsce jego urodzenia. Zaznaczyć należy, że funkcjonujący przed Rejestrem Spadkowym rejestr aktów poświadczenia obejmował między innymi imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz obligatoryjnie jego numer PESEL (por. art. 95h § 2 pkt. 5 w brzmieniu obowiązującym do dnia 8.9.2016 r.).

II. Rozwiązanie tego problemu kryje się w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 181, poz. 1287). Ustawa ta wprowadziła możliwość sporządzania przez notariuszy aktów poświadczenia dziedziczenia. Zgodnie z brzmieniem wskazanej normy – przepisów powyższej ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. nie stosuje się do spadków otwartych przed dniem 1 lipca 1984 r. Nie ma zatem możliwości poświadczenia przez notariusza dziedziczenia w odniesieniu do osób zmarłych przed wskazaną wyżej datą. Przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. nie podlegał zmianom, w szczególności przy okazji wprowadzaniu Rejestru Spadkowego.

III. Obecny zakres danych ujawnianych w Rejestrze Spadkowym wiąże się z tym, że obok aktów poświadczenia dziedziczenia podlegają w nim ujawnieniu również postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, postanowienia uchylające lub zmieniające postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo postanowienia uchylające zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, europejskie poświadczenia spadkowe, jak również informacje o ich sprostowaniu, zmianie, uchyleniu lub zawieszeniu skutków, jak również postanowienia o wydaniu, sprostowaniu, zmianie lub uchyleniu europejskich poświadczeń spadkowych, albo o zawieszeniu skutków lub postanowienia o zmianie albo uchyleniu tych postanowień, a więc akty prawne dotyczące również osób nieposiadających numeru PESEL.

Konkluzja: Nie jest dopuszczalne poświadczenie przez notariusza dziedziczenia w stosunku do spadku otwartego przed dniem 1 lipca 1984 roku. Uzyskanie dokumentu potwierdzającego prawa do spadku otwartego przed dniem 1 lipca 1984 r. jest aktualnie możliwe jedynie na drodze postępowania cywilnego.

Pobierz dokument w PDF – kliknij tutaj